Yatırım Hesabı

Warren Buffett’in dediği gibi, iyi bir finansal plan için yatırım yapmak önemli. Bu, kira getirisi veya ikinci bir iş olabileceği gibi borsa, faiz veya döviz geliri de olabilir. Yatırım tutarınıza ve vadenize göre farklı getiriler elde edebilirsiniz. Hemen bir yatırım hesabı açmak ve birikim yapmaya başlamak istemez misiniz ?

Yatırım hesabı açmak ve yatırım yapmak istiyorsunuz. Ama tam olarak nereden başlayacağınıza emin değilseniz bu yazı tam size göre !

Öncelikle iktisadi olarak bir iki kuraldan bahsedeceğim.

Paranın zaman değeri vardır. Yani 10 yıl önceki 50 ₺ ile şu anki 50 ₺ aynı değere sahip değildir. Yıllık faize göre paranız aslında değer kaybetmektedir. Dolayısıyla faizin düşük olması, ülke açısından o kadar iyidir. Japonya gibi ülkelerde, şuan bizde %10-20 arasında olan faiz, neredeyse eksi (-) değerlerde. Pratik olarak mantıklı olmasa da matematiksel olarak bu şekilde.

Piyasa da fiyat, arz-talebin buluştuğu noktadan oluşur. Örneğin, bir yatırım aracına talep ne kadar fazlaysa değeri o kadar artar.

Peki size en uygun yatırım aracını nasıl bulacaksınız ? Buna göre de yatırım hesabı açmak istediğinizde ne yapmanız gerekiyor ?  Bu soruların cevapları için en sık kullanılan yatırım araçları üzerinden sırayla gidelim.

Altın Yatırımı

Altına yatırımı, bu sırada en başa yazmak istedim. Malum Türk halkı olarak sanırım bize en yakın olan yatırım şekli altındır. Düğünler, sünnetler veya annelerimizin girdiği altın günlerinden biriken altınlar da bu yatırım türünün içindedir. Altın yatırımı ne kadar mantıklı diye düşünecek olursak burayı biraz açalım. Dolar fiyatları düşmeye başlayınca, elinde dolar olan yatırımcılar, en az zararla dolar satıp Türk Lirasına geçiyorlar. Yüksek enflasyon nedeniyle paranızın Türk Lirasında durması şuan için kayıptır. Dolayısıyla Türk Lirasında durmasını istemeyen yatırımcılar, altına yöneliyorlar. Genelde Altın’a yatırım yapan profil, daha az risk alan yatırımcıdır. Altına yatırım, banka üzerinden olabileği gibi, yastık altı da olabilir. Altın, fiziki olarak siz de ise, bankaların belirli günlerine belirli şubelerine veya anlaşmalı olduğu kuyumculara verilerek, banka hesaplarına aktarılmaktadır. Bunun dışında açacağınız altın hesabı ile 24 ayar gram altın alıp yatırım yapabilirsiniz. Genellikle, çeyrek altın, yarım altın gibi üzerinde yıl olan altınlardan kaçınıp, 24 ayar gram altın, veya 22 ayar bilezik gibi altın ürünlerinden yatırım yapabilirsiniz. Altın günlük daha doğrusu anlık olarak alım-satım yapılmaya pek müsait bir yatırım aracı değildir. Alım-satım arasındaki fark, ayrıca altının genelde fiziki olmasından dolayı kısa vadeli değil, uzun vadeli yatırım için uygundur. Eğer ufak ufak biriktirmek istiyorsanız ve birikiminizin de zamanla değerini kaybetmesini istemiyorsanız altın güvenli bir liman olabilir. Yatırım hesabı açmak istediğinizde, eğer bir yandan birikim yaparken bir yandan da faiz getirisi istiyorsanız, altın vadeli hesabı açtırabilirsiniz.

Dolar veya Euro

Risk olarak az, ama güvenli yatırım araçlarından bir diğeri de dolar veya euro almaktır. En basit işlemlerden bir tanesidir. Dolar veya Euro, risk almak istemeyen profile daha uygun bir yatırım aracıdır. Ayrıca teknik olarak da çok bilgi gerektirmeyen bir yatırım türüdür. Türkiye’deki enflasyon oranını düşündüğünüzde, paranız yukarıda da bahsettiğim gibi zamanla değer kaybetmektedir. Dolar veya Euro bu kayıptan etkilenmemeniz ve biraz da kar etmeniz için uygun bir yatırım aracı olabilir. Dolar veya Euro’yu fiziki olarak bankalardan veya döviz bürolarından satınalınabilirsiniz. Yatırım hesabı açmak için çalıştığınız bankaların şubelerinden veya internet bankacılığı üzerinden saniyeler içerisinde yatırım hesabı açabilir, alım satım işlemlerinizi hızlıca yapabilirsiniz. Haftaiçi Borsa İstanbul’un açık olduğu saatlerde banka üzerinden dolar-euro alım satım işlemlerinde çok düşük komisyonlar bulunmaktadır. Bunun dışındaki haftasonu vb. gibi zamanlarda ise komisyon ücretleri oldukça yüksek oranlardadır. Elde edeceğiniz veya ettiğiniz kar  oranınızı düşürmemek adına bu komisyonlara dikkat etmenizde fayda var.

Dolar veya Euro neye göre yükselir ? Neye göre düşer ?

Tüm para birimleri için iktisattaki en önemli prensip olan arz-talep dengesi önemlidir. Yani piyasada ilgili para birimine ne kadar talep varsa, o kadar yükselir. Örneğin dolar üzerinden gidelim. Tüm dünyada belirli sayıda basılmış dolar var. Belirli sayıda olan doların insanlar tarafından satınalınması ile piyasada dolar bulmak zorlaşmaya başlar. Bu durumda da az olan şey daha da değer kazanacaktır. Tabiki döviz fiyatlarında tek etmen bu değildir. Siyasi veya global haberler döviz fiyatlarını etkiler. Görünürde hiçbir değişiklik olmasa dahi, Cumhurbaşkanının bir cümlesi, bir firmanın genel müdürünün bir açıklaması doların seyrini değiştirebilir. Bunu da bir örnek ile açıklayalım.

Örneğin,

1. Rusya ile yaşadığımız uçak düşmesi sorununda, Rusya bizden ithal ettiği ürünleri almayı durdurdu. (Bu ürünlerden 1 tanesi üzerinden gidelim, domates)
2. Rusya’ya satılması planlanan domateslerin satışı durdurulduğu için Türkiye’de o dönem domates bolluğu oldu.
3. Domatesin bollaşması, domates fiyatlarının düşmesine sebep oldu.
4. Domatesin ucuzlaması, salça satışlarının düşmesine sebep oldu.
5. Salça satışlarının düşmesi, Borsa’da halka arz edilmiş salça firmalarının karlarının düşmesine ve dolayısıyla hisse fiyatının düşmesine neden oldu.
6. Salça firmasından hisse satın almış yatırımcı, hisse fiyatlarının düşmesinden dolayı kar edemediği için kendine alternatif bir yatırım aracı aramaya başlar.

Bu noktada domates gibi diğer bir çok kalemde sorunlar olacağı için yatırımcılar borsadan çıkıp, dolar euro veya mevduat hesabından gelecek faiz gibi yatırımlara yönelirler. Eğer dolar-euro getirisi, faiz getirisinden daha yüksek ise, doğal olarak yatırımcılar dolar-euro almaya başlarlar.  Bu durumda döviz fiyatları daha da yükselir.

Hisse Senedi Yatırım

Yatırım hesabı açmak, hisse senedi alım satım işlemleri yapmak istiyorsanız, öncelikle bir aracı kuruma ihtiyacınız bulunmaktadır. Siz Borsa İstanbul sistemine bireysel olarak bağlanıp işlem yapamazsınız. Sizin yerinize sizin işlemlerinizi Borsa İstanbul’a ileten aracı kurumlar bulunmaktadır. Çoğu bankanın bu tür işlemler için yan kuruluşu bulunmaktadır. (Ak Yatırım, TEB Yatırım, İş Yatırım vb. ) Bankaların yanısıra sadece bu işlemleri yapan aracı kuruluşlar da mevcuttur. (Ata Yatırım, Gedik Yatırım vb.)

Yatırım hesabı açmak için süreç şu şekilde ilerlemektedir.

Müşterisi olduğunuz Banka ile ilişkili Aracı Kuruluşlar;

1. Şube veya İnternet Bankacılığı üzerinden hızlıca hesap açılışını yapabilirsiniz. Bankanızdaki evrakların geçerliliğine göre (bazı evraklar güncelliğini yitirmiş olabilir) banka sizden bazı evraklar talep edebilir. İnternet Bankacılığı üzerinden başvuru yaparsanız, sizi şubeye davet edebilir.
2. İlk defa yatırım hesabı açmak için başvuru yaptıysanız, size SPK tarafından zorunlu olarak Uygunluk Testi yapılmaktadır. Bu testin herhangi bir yükümlülüğü bulunmamaktadır. Sadece sizi bilinçlendirmek ve yönlendirmek amacıyla yapılan bir çalışmadır. Bu test, bankadan bankaya değişmekle birlikte, dilerseniz şubelerden fiziki olarak, dilerseniz de internet bankacılığı üzerinden Yatırım Hesabı açma esnasında doldurabilirsiniz.
3. Eğer evraklarınız tam ise yatırım hesabı açmak ile ilgili başka bir işlem bulunmamaktadır. Artık hisse alım-satım işlemlerine başlayabilirsiniz.

Banka ile ilişkisi olmayan Aracı Kuruluşlar

1. İlgili aracı kurumun, internet sitesi üzerinden hesap açılışı başvurusu yapmanız yeterlidir. Aracı kuruluşa bağlı satış personeli, sizin uygunluğunuza göre sizi ziyaret edecek ve imza vb. evrak işlerini tamamlayacaktır. Hemen sonrasında şifreniz ve kullanıcı adınız ile işlemlerinize başlayabilirsiniz.

Müşterisi olmadığınız bankaların aracı kurumlarına başvuru da yukarıdakine benzer ilerlemektedir. Örneğin, İş Yatırım için başvuruyu internet üzerinden başlattığınızda, konu ile ilgili satış personeli sizi ziyaret etmekte, bilgi vermekte ve evrak işlerini tamamlamaktadır.

Hisse senedi, günlük al-sat için uygun olabildiği gibi uzun vadeli yatırımlar için de uygundur. Hisse senedine yatırım yapacaksanız, öncelikle BIST 30, BIST 100, Temettü, Sermaye Arttırımı, Bedelsiz, Bedelli sermaye arttırımı gibi kavramları araştırmalısınız. Sonrasında BIST 30’da şirketlerin sektörlerini, büyüklüklerini, projelerini bilmekte fayda var. Hisse senedi alım-satım işleri öncesinde BIST 30’dan veya BIST 100’den rastgele 3-5 tane farklı şirketten hisse alıp 1 ay takip etmekte fayda var. Bu arada hisse senedi araştırmayı, ufak ufak bilanço okumayı, neye göre artar, neden düşer gibi konularda fikir sahibi olursunuz. Yüklü miktarda alım yapacağınız zaman öncelikle BIST30’dan başlamanız sizin için daha iyi olacaktır. BIST 30, BIST100 ‘e göre daha kurumsal ve köklü şirketlerden oluştuğu için radikal fiyat değişiklikleri daha az olacaktır.

Hisse senedi alım satım ile ilgili sanal para ile düzenlenen birçok oyun da mevcuttur. Gerçek verilere göre oyunlaştırılan bu simülasyonlar ile de birçok şey öğrenebilirsiniz. Sonuçta maddi olarak herhangi bir kazanç veya zarar söz konusu olmadan hisse alım satımı yapıyor olacaksınız.

3 alternatif için de yatırım hesabı açmak oldukça basit. Uygun bir aracı kuruluş ile işlemleriniz için herhangi bir yere gitmenize gerek bile yok.

Önemli Not : Bu yazının amacı, yatırım tavsiyesi vermek değil, sadece konu hakkında bilgi vermektir.